Uyku Bozuklukları
Uyku Hastalıkları
Uyku Bozuklukları olarak da isimlendirilen Uyku Hastalıkları ana gruplar altında toplanarak incelenmektedir. Bu blogta uyku hastalıkları hakkında genel bilgiler vermek amaçlanmıştır.
Uykusuzluk şikayeti ile tanımlanan, uykuya başlamada veya uykuyu sürdürmede zorluk veya erken uyanma veya dinlendirici uyku uyuyamama veya kalitesi kötü bir uyku yakınmaları bu hastalıkta görülen şikayetlerdir.
Hastada bu uyku yakınmaları uyku için uygun ortam ve fırsat olmasına rağmen ortaya çıkar ve uzun sürelidir. Gece uykusunda yaşanan zorluğuna bağlı olarak hastada gündüz yorgunluk, konsantrasyon güçlüğü, huzursuzluk, moral bozukluğu, gündüz uykululuğu, iş yerinde verim bozukluğu, kazalar, gerginlik, baş ağrısı gibi diğer yakınmalar ortaya çıkar.
Uyku ile Şlişkili Solunum Bozuklukları
Tipleri;
1-Santral Apne Sendromu
2-Cheyne-Stokes Solunum
3-Madde ve ilaca bağlı santral uyku apnesi
4-Obstruktif Uyku Apnesi
5-Uyku ile ilişkili hipoventilasyon hipoksemi sendromları
Santral Apne Sendromu
Aşırı gündüz uykululuğu, nefes darlığı yakınmaları mevcuttur. Uykuda solunum durmaları olur. Genelde horlama görülmez. Polisomnografi uyku testinde en az 5 santral apne varlığı görülür.
Cheyne-Stokes Solunumu
Kalp yetmezliği, felç, böbrek yetmezliği gibi ciddi bir hastalıkla birlikte uykuda saatte 10’dan fazla santral apne ve hipopneler görülür. Solunumda hipopneler artan ve azalan bir patern gösterir. Uyku yapısı bozulmuştur.
Sekonder Santral Uyku Apnesi
Beynin sağ tarafını tutan lezyonlar, kalp veya böbrek hastalıklarıyla birlikte görülen santral apne hastalığıdır. Ayrıca Madde kullanımı ve ilaca bağlı Santral Uyku Apneleri de görülebilir.
Yetişkin Obstruktif Uyku Apnesi
Gündüz uykululuğu, yorgunluk, uykuda nefes durması, boğulma hissi, öksürük ile uyanma, Yatak veya oda partnerinin tanık olduğu aşırı horlama ve solunum durması hastalığın temel belirti ve bulgularıdır.
Uyku testinde saatlik uykuda ortalama 5 veya daha fazla apne, hipopne, uyanma reaksiyonu ile ilişkili solunum olayının görülmesi tanı koydurucudur.
Her solunum olayında solunum eforunun görülmesi diğer apne tiplerinden ayıran en önemli özelliğidir.
Hipoventilasyon Sendromları
Uyku ile ilişkili çeşitli hipoventilasyon sendromları tanımlanmıştır. Bu hastalıklarda polisomnografide 10 saniyeden uzun süren solunum yüzeyelleşmeleri kanda arteryel oksijen desatürasyonları (atardamarlarda kan oksijen seviyesinin düşmesi), uyanıklık reaksiyonları ve kalp ritminde azalma ve artmalar tespit edilir.
Solunumu etkileyecek primer akciğer hastalıkları, iskelet anormallikleri ve nöromuskular hastalıklar birlikte olabilir veya olmayabilir. Polisomnografi tetkikinde oksijen saturasyonları ve arteryel kan gazları incelenir ve uykunun %30’undan fazlasında oksijen saturasyonu %90’ın altında görülür. Uykuda artelyel PaCO2 yani karbondioksit oranı yüksek bulunur. Ciddi ve hayati tehlikesi olan hastalıklardır.
Hipersomniler
Gündüz aşırı uykululuk ve dayanılmaz uyku ataklarını içeren uyku bozukluklarıdır.
Katapleksi; duygu durumu ile tetiklenen ani ve geçici kas tonusunun kaybı sonucu oluşur. Hasta aniden kaslarının gevşemesi ile dengesini kaybedebilir ve düşmesiyle sonuçlanabilir.
Katapleksili Narkolepsi; en az 3 ay süreyle her gün olan aşırı gündüz uykululuğu yakınmasıyla birlikte katapleksi atakları görülür, hastalar gece yeterli uyku uyur.
Katapleksisiz Narkolepsi: Bu hastalık tablosunda ise ani ve geçici kas tonusu kaybı olmadan aşırı gündüz uykululuğu görülür.
Narkolepsi gün içinde ani, önlenemez uyku ataklarına verilen isimdir. Nadir görülür, 20’li yaşlarda ve erkeklerde daha çok görülür. Hastalığın genetik bir hastalık olduğu ve hipocretin 2 reseptor geni ile ilişkili olduğu saptanmıştır. Beyin-Omurilik sıvısında hipocretin düzeyinin normal seviyelerin üçte birinden daha az olduğu gösterilmiştir. Bu bulgu tanı kriterlerinden birisidir.
Hipersomnilerin yineleyici, normal veya uzamış uyku süreli gibi tanımlanan tipleri vardır. Davranışsal, tıbbi duruma bağlı, madde ve ilaç kullanımına bağlı tipleri de görülebilmektedir.
Sirkadiyen Ritim Bozuklukları
Gündüz ve gece, uyku ve uyanıklık düzeninin bozulduğu durumlardır. Uykunun süre ve kalitesi normal olmakla birlikte uyku ve uyanıklık saatleri arzu edilen ve genel olarak kabul edilen saatlere uygunluk göstermemektedir.
Jet-Lag Sendromu, vardiyalı çalışma, tıbbi bir hastalığa bağlı bozukluklarda bu uyku bozuklukları içinde değerlendirilir.
Parasomniler
Uykunun N-REM denilen döneminde ortaya çıkan uyanıklık bozukluklarıdır. Uykuya dalarken, uyku sırasında bazen de uyanırken ortaya çıkabilen normal dışı ve istenmeyen bazı hareket ve davranışlara verilen isimlerdir. Sebepleri tam bilinememektedir.
Uyanıklık Bozuklukları
Uykunun rüya görülmeyen derin dönemlerinde görülür. Aslında kişi uykudadır ve yaptıklarını hatırlamaz.
Konfüzyonel Uyanmalar: Bebek ve çocuklarda daha sıktır ama yetişkinlerde de görülebilir. Ağlama ve şaşkın uyanma, uyku sarhoşluğu gibi durumlar görülür. Hasta sonunda uyanır fakat yaptıklarını hatırlamaz.
Uyurgezerlik: Çocuk ve yetişkinlerde görülebilir. Genelde sadece yataktan kalkma, birkaç adım atma kadar olur. Bazen daha karmaşık şeyler yapabilir. Ev dışına çıkma, araç kullanma, eşyaların yerini değiştirme, yemek yeme gibi davranış ve hareketleri de gösterebilir. Hastanın veya diğer aile fertlerine zarar verebilir veya rahatsız edebilir. Gündüz aşırı uykululuk yapabilir.
Uyku Terörü: Bazen bir çığlık atma ile başlayan hastanın çok korktuğu, terlediği, hızlı nefes almasına, hareketliliğine, yataktan atlama, odadan kaçma gibi aşırı hareketlere neden olabilir. Hasta veya diğer aile fertlerine zarar verebilir. Hasta uyandığında hiçbir şey hatırlamaz.
Uyku Felci: Uykuya dalma sırasında görülen uyanıkken rüya görme durumudur. Rüyalar çok gerçek gibi olduğu için ürkütücüdür. Uyku felci veya karabasanda kol ve bacaklar felç olmuş gibi hisseder. Bazen uykusunu alamamış kişilerde hastalık olmaksızın görülebilir.
Gece havaleleri: Uykuda çığlık atma, yürüme, koşma gibi davranışlar görülebilir.
Parosomni adı verilen bu hastalıklarda;
-Şiddet var ve hasta veya etrafındaki diğer kişilerin yaralanmalarına neden oluyorsa,
-Etrafındaki diğer kişileri rahatsız ediyorsa,
-Gündüz aşırı uykululuğa neden oluyorsa tedavi edilmeleri gerekir.
Bu tür yakınmalarınız varsa Uyku bozuklukları konusunda yetkin Nörolog ve Psikiyatristlere başvurmalısınız.